Skład Rady Europejskiej

Art. 4 Traktatu o Unii, że w skład Rady Europejskiej wchodzą głowy Państw Członkowskich oraz Przewodniczący Komisji. Towarzyszą im ministrowie spraw zagranicznych oraz jeden członek Komisji. Spotkania Rady Europejskiej odbywają się przynajmniej dwa razy do roku, a przewodnictwo sprawowane jest przez głowę państwa lub szefa rządu Państwa Członkowskiego, które sprawuje przewodnictwo w Radzie. Komisja jest reprezentowana w Radzie przez jej Przewodniczącego.

Funkcje i uprawnienia

W 1986 roku Rada Europejska uzyskała formalne oparcie w postanowieniach art. 2 Jednolitego Aktu Europejskiego. Postanowienie to przeniesione zostało na grunt Traktatu Unii do art. 4 . Stwierdza on, iż Rada Europejska nadaje Unii impuls niezbędny do jej rozwoju i określa ogólne wytyczne do jej polityki. Zgodnie z Art. 4 (D) Rada Europejska składa Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie po każdym swoim posiedzeniu, jak również ogólne sprawozdanie o postępie osiągniętym przez Unię. Ogólne dyrektywy polityczne Rady Europejskiej przetwarzane są w decyzje prawne przez Radę Unii Europejskiej. W sensie prawnym Rada Europejska nie jest organem Wspólnot Europejskich ( sesje Rady Europejskiej odbywają się w Brukseli.)jest organem UE.

Zgodnie z art. 13 tego Traktatu Rada Europejska określa zasady i ogólne kierunki wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, z włączeniem kwestii mających wpływ na sprawy obronności. Decyduje także o prowadzeniu przez Unię wspólnych strategii w dziedzinach,w których państwa członkowskie mają wspólne interesy. We wspólnych strategiach formułuje się cele, czas trwania oraz środki pozostające do dyspozycji państw członkowskich. Decyzje w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa podejmowane są przez Radę Unii na podstawie określanych przez Radę Europejską ogólnych wytycznych. Często Rada Europejska, jako zgromadzenie szefów rządów i państw, występuje w dwojakiej roli, bowiem bez Przewodniczącego Komisji, jako Rada Unii Europejskiej, podejmuje decyzje w kwestiach, których nie rozwiązano na szczeblu ministerialnym - szczególnie w sprawach dotyczących instytucji czy finansów. Wszelkie porozumienia osiągane są przez Radę w drodze konsensusu, którego efektem są oświadczenia końcowe.

Status prawny Rady Unii Europejskiej

Jest właściwym organem Wspólnot Europejskich. Swoje podstawy znajduje w treści art. 202-210 (przed Traktatem Amsterdamskim art. 145 -148, 150-154) Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Jako wspólny organ Wspólnot Europejskich Rada istnieje od l lipca 1967 r., tj. od dnia wejścia wżycie - uchwalonego dnia 8 kwietnia 1965 r. i obowiązującego od dnia l lipca 1967 r. - traktatu o fuzji organów. Do tego czasu w ramach każdej Wspólnoty istniały odrębne organy: Rady EWG i EWEA oraz Specjalna Rada Ministrów EWWiS. Od dnia wejścia w życie Traktatu z Maastricht (8 listopada 1993 r.) nosi nazwę Rady Unii Europejskiej (dotychczas: Rada Wspólnot Europejskich).

Traktat nicejski przyznał Radzie kompetencje do ustalania wynagrodzenia członków i sekretarza Sądu Pierwszej Instancji.

Kompetencje Rady określa ramowo art. 145 Traktatu Rzymskiego.

Metody podejmowania uchwał przez Radę Unii Europejskiej:

Decyzje podejmowane są przez Radę to na podstawie trzech trybów postępowania:

• zwykłą większością,

• kwalifikowaną większością,

• jednomyślnie.

27 państw - Głosy - Traktat nicejski- 345

Większość kwalifikowana 255

Mniejszość blokująca -91

• procedury zwykłej większości głosów swoich członków (głosów „za" jest więcej niż „przeciw"), która obowiązuje jeśli postanowienia TWE nie stanowią inaczej. W praktyce występuje ona rzadko i ma zastosowanie na ogól w kwestiach proceduralnych;

• procedury jednomyślności, która wymagana jest zawsze przy głosowaniach dotyczących kwestii wagi „konstytucyjnej". Procedura ta była dominującą w pierwszej fazie funkcjonowania Wspólnot, jednak przy stale rosnącej liczbie członków okazywała się coraz mniej efektywna. Obecnie wymagana jest m.in. w przypadku uchwalania przez Radę (Ministrów) jednolitej procedury wyborczej do Parlamentu (art. 190 TWE), określania zasad wykonywania przez siebie uprawnień wykonawczych (art. 202 TWE), uchwalania rozporządzeń finansowych określających procedurę stanowienia i wykonywania budżetu (art. 279 TWE) czy decydowania o przyjęciu nowych członków (art. 49 TUE). Państwa członkowskie zdecydowanie sprzeciwiają się wyłączeniu z tego trybu głosowania spraw dla nich najważniejszych, a dotyczących polityki zagranicznej, współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa, podatków, kwestii budżetowych itd. Warto zaznaczyć, że w głosowaniach wymagających jednomyślności wstrzymanie się od głosu nie uniemożliwia podjęcia decyzji, choć każdorazowo nadrzędnym celem staje się znalezienie kompromisu, który łączyłby interesy Wspólnoty oraz państw członkowskich;

• procedury większości kwalifikowanej przy zastosowaniu systemu głosów ważonych, której znaczenie stale rosło i jest ona obecnie najczęściej wymienianym w Traktatach trybem głosowania w Radzie (Ministrów).Według procedury większości kwalifikowanej każde państwo członkowskie dysponuje ważoną liczbą głosów, tzn. taką, jaka jest wypadkową różnych kryteriów, przyjętych dla określenia „wagi" każdego kraju. Wśród tych kryteriów znajduje się potencjał gospodarczy, liczba ludności, powierzchnia, pozycja polityczna itd. System głosów ważonych jest jedną z najtrudniejszych i najbardziej kontrowersyjnych kwestii instytucjonalnych, gdyż zdefiniowanie siły każdego z państw Unii Europejskiej na podstawie multikryterialności jest o wiele trudniejsze aniżeli w ramach np. Międzynarodowego Funduszu Walutowego, gdzie o liczbie głosów przysługującym każdemu z państw członkowskich decyduje wysokość wkładów. Podczas negocjacji traktatów założycielskich Wspólnot podział liczby głosów był wyraźnie arbitralny i tylko w części uwzględniał kryteria obiektywne (potencjał, populacja itd.) na rzecz całkiem nowego kryterium - kryterium równowagi politycznej. Podjęcie decyzji kwalifikowaną większością głosów, zgodnie z zasadami ustalonymi w Nicei, wymagać będzie zgodności trzech elementów: wymaganej większości głosów ważonych, zgody ponad 50% państw oraz 62% ludności. W Nicei przyjęto tak klauzulę weryfikacji demograficznej, która zwiększa możliwości blokowania decyzji przez trzy duże państwa ze względu na potencjał ludnościowy, nawet jeśli nie uda się im w tym celu zgromadzić 91 głosów.

Kompromis osiągnięty w Nicei w kwestii przyjęcia systemu podziału głosów uwzględniał silniejsze powiązanie liczby głosów z potencjałem demograficznym państw. Kompromis utrzymał, choć w obniżonym stopniu nadmierną w stosunku do wielkości populacji reprezentację mniejszych państw. Podwyższono próg przyjmowania decyzji kwalifikowaną większością głosów z 71% do 73,4% docelowo. W końcu wprowadzono obok minimalnego progu 2/3 liczby państw minimalny pułap 62% populacji Unii Europejskiej.

(Traktat Konstytucyjny stanowi inaczej -55% -65%-72%)

Kompetencje Rady UE:

1. Prawodawcze:

• wydawanie aktów prawotwórczych (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje)

• wydawanie aktów nie mających mocy prawnie wiążącej (zalecenia, opinie, memoranda, stanowiska)

• wzywanie Komisji Europejskiej do określonych działań, w tym do inicjatywy ustawodawczej zmiana traktatów założycielskich

• kompetencje w zakresie zawierania umów międzynarodowych - negocjuje je Komisja Europejska

• decyzje dotyczące zawierania wzmocnionej współpracy

2. Kreacyjne:

• zatwierdzanie list członków Komitetu Ekonomiczno-Społecznego wraz z Parlamentem Europejskim uczestniczy w ustalaniu unijnego budżetu - decydujący głos w przypadku wydatków obligatoryjnych - budżet zatwierdza Parlament Europejski

• koordynuje politykę gospodarczą w przypadku braku kompetencji wyłącznych Wspólnoty realizuje politykę w ramach II i III filaru

3. Kontrolne:

• może kierować skargi do ETS o stwierdzenie nieważności aktów prawa wspólnotowego, oraz skargi na bezczynność organów.