Status prawny członków Parlamentu Europejskiego
Członkowie Parlamentu Europejskiego są przedstawicielami państw członkowskich WE wybieranymi w każdym kraju w wyborach powszechnych, bezpośrednich, tajnych i równych. Kadencja posła PE trwa 5 lat i może wygasnąć jedynie w wyniku rezygnacji lub śmierci deputowanego.
Posłowie PE sprawują swój mandat niezależnie, czyli nie są związani żadnymi instrukcjami od swoich rządów i parlamentów krajowych. Deputowany może mieć „podwójny" mandat - parlamentu krajowego i europejskiego - o ile państwo członkowskie nie zabroni tego swoim deputowanym. W myśl zasady incompatibilitas (zakazu łączenia niektórych funkcji), poseł PE nie może być członkiem rządu krajowego, Komisji Europejskiej, Trybunału Obrachunkowego, ani urzędnikiem innych instytucji Unii Europejskiej. W okresie sprawowania funkcji posłom PE przysługują przywileje i immunitety. Nie ponoszą oni odpowiedzialności za działania wynikające z wykonywania mandatu posła PE. Nie mogą oni być zatrzymani, przeszukani, ani nie może się wobec nich toczyć postępowanie sądowe. Szczególnej ochronie podlegają posłowie PE w trakcie trwania obrad, a także w drodze na posiedzenie i z powrotem. Immunitet może zostać uchylony tylko przez PE. Poseł PE nie może się powoływać na immunitet jeżeli zostanie przyłapany na „gorącym uczynku". Posłowie otrzymują diety poselskie, ale ich wysokość jest regulowana przepisami krajowymi.
Funkcje kontrolne Parlamentu Europejskiego:
1. względem Komisji Europejskiej:
- kontrola dokonywania a prion związana z powołaniem komisji,
- kontrola stała czuwania nad prawidłowym przebiegiem prac komisji,
- a posterioni z odpowiedzialnością polityczną członków komisji art. 201TWE parlamentu europejskiego, większością głosów 2/3 może uchwalić wotum nieufności dla komisji.
2. względem Rady UE:
- obowiązek wysłuchania Rady przez Parlament,
- rada ma obowiązek informowania Parlamentu Europejskiego o każdym swoim spotkaniu,
- roczne sprawozdanie ze swej działalności rada przesyła to Parlamentowi.
3. inne instytucje.
- udział w powoływaniu RPO,
- Doradztwo przy powoływaniu Trybunału Obrachunkowego.
Uprawnienia legislacyjne Parlamentu Europejskiego:
Poseł, w ramach pracy w jednej z komisji parlamentarnych, sporządza sprawozdanie na temat projektu „tekstu aktu prawnego" przedstawionego przez Komisję Europejską, która posiada wyłączną inicjatywę legislacyjną. Komisja parlamentarna poddaje sprawozdanie pod głosowanie wprowadzając do niego ewentualne poprawki. Parlament Europejski wyraża swoje stanowisko poprzez wprowadzenie zmian w tekście i głosowanie podczas posiedzenia plenarnego. Proces ten jest ponawiany jednokrotnie lub wielokrotnie w zależności od procedury i osiągnięcia ewentualnego porozumienia z Radą.
-
Przy przyjmowaniu aktów prawnych wyróżnia się zwykłą procedurę legislacyjną (współdecyzji), która stawia Parlament na równi z Radą, i specjalne procedury legislacyjne, które mają zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do przypadków szczególnych, gdzie Parlament pełni rolę konsultacyjną.
-
Należy podkreślić, że w rzeczywistości w kwestiach określanych jako istotne (podatki, polityka przemysłowa, polityka rolna, itp.) Parlament Europejski pełni jedynie funkcję opiniodawczą w ramach tzw. procedury konsultacji. W niektórych przypadkach Traktat przewiduje, że konsultacja ma charakter obowiązkowy, gdyż jest wymagana w podstawie prawnej, zaś projekt nie może nabrać mocy prawnej, jeżeli Parlament nie wyda opinii. W takim przypadku Rada nie jest uprawniona do samodzielnego podejmowania decyzji.
-
Aktualnie PE może współdecydować i współdziałać w procesie legislacji, uzyskał również prawo do akceptacji przewodniczącego i składu Komisji Europejskiej. Posiada także uprawnienia dotyczące uchwalanie budżetu, przyjmowania do UE nowych państw, czy akceptowania układów stowarzyszeniowych. Kontroluje także pracę Komisji, wobec której może wysunąć wotum nieufności. Do niej, jak i do Rady Unii Europejskiej, kieruje swe zapytania. Należy się spodziewać, iż znaczenie parlamentu we Wspólnotach nadal będzie wzrastało z uwagi na jego wybieralność, tym bardziej, iż spora część wyborców życzyłaby sobie europejskiego rządu odpowiedzialnego ze swej działalności właśnie przed PE.