„Usługa i działalność gospodarcza
Usługi są to świadczenia najczęściej odpłatne, obejmujące działalność o charakterze przemysłowym i handlowym, działalność rzemieślnicza oraz wykonywanie wolnych zawodów.
Do obszaru usług według klasyfikacji prawa wspólnotowego nie są zaliczane usługi transportowe (ze względu na swa specyfikę są one objęte odmienna regulacja w Traktacie obszar polityki transportowej) oraz usługi bankowe i ubezpieczeniowe, które związane są z przepływem kapitału. Próbę stworzenia Wspólnego Rynku usług, na którym usługi mogłyby być swobodnie dostarczane z jednego kraju do odbiorców w innych krajach, podjęto w latach 80. Swoboda przepływu usług oznacza możliwość zakładania przedsiębiorstw na terenie innego państwa członkowskiego i prowadzenia działalności gospodarczej na zasadach tzw. samozatrudnienia. Wyróżnia się następujące rodzaje swobód dotyczące przepływu usług: aktywna swoboda świadczenia usług, usługodawca udaje się przejściowo do kraju usługobiorcy, a więc sam przekracza granicę w celu wykonania usługi w innym kraju członkowskim (np. instalacja aparatury); pasywna swoboda usług . odbiorca usługi udaje się do kraju usługodawcy, by tam przyjąć jego świadczenia (np. turyści, osoby korzystające z opieki medycznej); swoboda przepływu produktu usługi . usługodawca i usługobiorca przebywają w swoich krajach, a tylko produkt przekracza granice (np. nadawanie programów telewizyjnych lub radiowych). Postęp w pracach nad stworzeniem solidnych podstaw prawych dla swobody przepływu usług nie odbywał się tak szybko jak zakładano. Swobodny przepływ usług opiera się w dużej mierze na wzajemnym uznawaniu narodowych przepisów prawnych dotyczących tych kwestii.
Podstawy prawne swobody świadczenia usług
Artykuł 49 TWE brzmi: „ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług wewnątrz Wspólnoty są zakazane w odniesieniu do obywateli Państw Członkowskich mających swe przedsiębiorstwo w państwie Wspólnoty innym niż Państwo odbiorcy świadczenia", z zastrzeżeniem ograniczeń zawartych w artykułach kolejnych.
Warto podkreślić, że zasada swobody świadczenia usług swoje zastosowanie znajdzie tylko wówczas, gdy mamy do czynienia z elementem transgranicznym, to jest:
usługodawca ma siedzibę w innym państwie niż usługobiorca, a sama usługa przekracza granicę (np. usługa telewizyjna, porada telefoniczna itp.), usługodawca przyjeżdża chwilowo w celu wykonania usługi do kraju usługobiorcy (np. w celu wykonania robót budowlanych), usługobiorca jedzie w celu otrzymania usługi do kraju usługodawcy (np. w celach leczniczych).
Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości uznało również za właściwe stosowanie przepisów o swobodzie świadczenia usług do sytuacji, w której zarówno usługodawca, jak i usługobiorca pochodzą z jednego kraju, jednak sama usługa świadczona jest gdzie indziej. W jednym ze swych wyroków [3] Trybunał uznał za nieproporcjonalnie obciążające regulacje wymagające zatrudniania wyłącznie licencjonowanych przez władze greckie przewodników turystycznych dla obiektów innych niż muzea i miejsca historyczne. Zastosował przy tym przepisy o swobodzie świadczenia usług, pomimo że zarówno świadczący usługę (biuro turystyczne), jak i jego klienci pochodzili z tego samego kraju.
Artykuł 50 TWE precyzuje pojęcie usługi. Stanowi on, że:
„Usługami w rozumieniu niniejszego Traktatu są świadczenia wykonywane zwykle za wynagrodzeniem w zakresie, w jakim nie są objęte postanowieniami o swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób.
Usługi obejmują zwłaszcza:
-
działalność o charakterze przemysłowym,
-
działalność o charakterze handlowym,
-
działalność rzemieślniczą,
-
wykonywanie wolnych zawodów."
Działalność gospodarcza w UE:
Działalność gospodarcza osób fizycznych i przedsiębiorstw regulowana jest przez prawa poszczególnych państw członkowskich, Traktat Rzymski oraz dyrektywy Rady. Przepisy dotyczące swobody prowadzenia działalności gospodarczej na tereni UE umożliwiają jej prowadzenie we wszystkich krajach członkowskich. Podstawą prowadzenia przedsiębiorstwa we wspólnotach jest tzw. prawo wejścia i pobytu na terytorium państwa członkowskiego (Dyrektywa Rady nr 73/184).
Swoboda przepływu osób oraz działalności gospodarczej w UE obejmuje prawo dostępu do prowadzenia działalności gospodarczej, zarówno w na zasadach samozatrudnienia jak i zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw i nie dyskryminuje przedsiębiorcy ze względu na posiadane obywatelstwo. Obywatele UE nie mogą być pozbawieni następujących praw:
-
Prawa do zwierania umów o dzieło, najmu, dzierżawy i innych umów.
-
Prawa do składania ofert i uczestnictwa w zamówieniach publicznych.
-
Prawa do uzyskiwania koncesji i zezwoleń.
-
Prawa do nabywania, korzystania i dysponowania prawami oraz majątkiem ruchomym i nieruchomym.
Warunkiem prowadzenia działalności gospodarczej w krajach członkowskich UE jest zachowanie przepisów ustalonych w prawodawstwie kraju, w którym rejestrowana jest firma i z zastrzeżeniem postanowień dotyczących kapitału (różnych dla poszczególnych państw).
W różnych krajach obowiązują odmienne procedury przy rejestracji firmy i wymagane są różne dokumenty, a także obowiązują różne systemy podatkowe i stawki podatku dochodowego, stawki podstawowe VAT (najniższe w Luksemburgu i Niemczech - 15%, najwyższe w Danii i Szwecji - 25%). Rolę doradców przy zakładaniu firm w krajach UE pełnią radcy handlowi ambasad i przedstawiciele zagranicznych izb gospodarczych. Przedsiębiorca powinien także się wcześniej zapoznać z zagadnieniami prawa pracy kraju, w którym chce rozpocząć działalność gospodarczą. Osoby fizyczne nie będące jeszcze obywatelami państw członkowskich UE obowiązuje uzyskania pozwolenia na pracę (wydawane z reguły na rok).
Wg prawa UE prowadzenie samodzielnej działalności zarobkowej w państwach członkowskich może mieć formę działalności wtórnej (założenie przedstawicielstwa lub oddziału firmy już istniejącej) lub działalności pierwotnej.
W 1991 roku w Układzie Europejskim podpisanym przez Polskę, zawarte zostały szczegółowe zasady obowiązujące firmy zagraniczne rozpoczynające działalność w Polsce i przedsiębiorstwa Polskie chcące założyć i prowadzić firmę na terytorium wspólnoty (dotyczyło tylko podmiotów gospodarczych).Układ Europejski określa także definicje przedsiębiorstwa polskiego i przedsiębiorstwa wspólnotowego. Przedsiębiorstwo polskie to takie, które zostało założone zgodnie z przepisami obowiązującymi w Polsce oraz posiada swoją siedzibę, a także prowadzi działalność na terenie Polski. Przedsiębiorstwo wspólnotowe to takie, które zostało założone zgodnie z regulacjami wspólnotowymi, siedzibę posiada w jednym z krajów członkowskich UE i w tym kraju prowadzona jest jego działalność.