Przesłanki nieważności aktu instytucji
A. Brak kompetencji polega na wydaniu wiążącego środka prawnego przez organ, który w ogóle nie był uprawniony do podejmowania tego rodzaju środków, ponieważ:
-
kompetencja w tym obszarze nie należy do Wspólnoty i przysługuje wyłącznie państwom członkowskim,
-
kompetencja co prawda jest kompetencją Wspólnoty, ale akt został wydany przez nieuprawniony bądź niewłaściwy organ.
B. Akt wspólnotowy może zostać unieważniony tylko wtedy, gdy nie dochowano istotnego wymogu proceduralnego. Drobne naruszenia proceduralne nie stanowią przesłanki unieważnienia aktu. Określenie i ocena wagi naruszenia procedury należy wyłącznie do Trybunału.
Za najczęstsze poważne braki proceduralne uważa się:
-
brak należytego uzasadnienia,
-
brak podstawy prawnej.
Stanowią one jednocześnie naruszenie artykułu 253 TWE określającego obowiązek uzasadnienia aktów prawnych.
C. Naruszenie Traktatu lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z jego stosowaniem.
„Naruszenie Traktatu" nie nastręcza większych problemów interpretacyjnych - może chodzić zarówno o działanie zupełnie pozbawione podstaw prawnych, jak i niewłaściwą wykładnię Traktatu, wreszcie sprzeciwienie się ustalonej wykładni danego artykułu. Za „jakąkolwiek regułę prawną" uważa się wszystkie zasady prawa wspólnotowego nie wyrażone wprost w Traktacie (przykładowo zasadę ochrony uprawnionego oczekiwania lub zasadę poszanowania praw fundamentalnych).
D. Nadużycie władzy
Koncepcja nadużycia władzy w ujęciu prawa wspólnotowego polega na wykorzystaniu środka do osiągnięcia innych celów niż w nim wskazane, pewnego rodzaju „zatajenia" prawdziwych intencji instytucji. Ciężar dowodu, że środek został podjęty w innym celu, spoczywa na powodzie. Trybunał jest zazwyczaj bardzo surowy w ocenie tej przesłanki. Unieważnienie aktu wspólnotowego z uwagi na nadużycie władzy zdarza się w praktyce bardzo rzadko, chociaż już od początku istnienia Wspólnot powodowie bardzo często próbowali się powoływać na tę przesłankę. Przekonującym przykładem rozumowania Trybunału oddalającego skargę jest orzeczenie w sprawie FedeChar.
1. brak kompetencji- umożliwia badanie zgodności aktu prawnego z prawem wspólnotowym pod względem formalnym umożliwia badanie zgodności aktu prawnego z prawem wspólnotowym pod względem formalnym
2. naruszenie istotnego wymogu proceduralnego- umożliwia badanie zgodności aktu prawnego z prawem wspólnotowym pod względem formalnym
3. naruszenie Traktatu lub jakiegokolwiek postanowienia prawnego- pozwala- pozwala na dokonanie kontroli środka prawnego pod względem materialnym
nadużycia władzy- umożliwia badanie zgodności aktu prawnego z prawem wspólnotowym pod względem formalnym.
Brak kompetencji jako przesłanka nieważności aktu instytucji:
Brak kompetencji WE LUB EBC. Instytucja działa z przekroczeniem uprawnień, jeśli podejmuje działania władcze, do których nie została upoważniona przez prawo wspólnotowe. Może to mieć miejsce w trzech przypadkach, gdy:
- podejmuje działania w obszarze, który nie należy do kompetencji WE(rzadkie przypadki)
działa w ramach kompetencji należących do innej instytucji WE (częste przypadki)
-wykonuje kompetencje WE w stosunku do państwa trzeciego lub jego obywateli w sposób sprzeczny z prawem międzynarodowym.
Brak kompetencji polega na wiążącego środka prawnego przez organ, który na ogół nie był uprawniony do podejmowania tego rodzaju środków, ponieważ:
Kompetencja w tym obszarze nie należy do Wspólnoty i przysługuje wyłącznie państwom członkowskim,
Kompetencja ta co prawda przysługuje Wspólnocie, ale akt został wydany przez nieuprawniony bądź niewłaściwy organ.
Unieważnienie aktu z powodu braku kompetencji zdarza się niezwykle rzadko. ETS z zasady interpretuje rozszerzająco kompetencje Komisji, powołując się na konieczność umożliwienia jej efektownego wykonywania zadań.
Naruszenie istotnego wymogu proceduralnego jako przesłanka nieważności aktu instytucji:
W trakcie procedury uchwalania określonego aktu pojawiła się pewna nieprawidłowość, która może mieć wpływ na jego treść lub naruszać prawa osób, których dany akt dotyczy. Naruszenia procedury można ogólnie podzielić na 3 grupy przyczyn związanych z :
- przygotowaniem aktu:
1.niedopełnienie obowiązku konsultacji z określonym podmiotem, kiedy taka konsultacja jest wymagana przez prawo wspólnotowe
2.niedanie możliwości wyrażenia swojej opinii podmiotom, których dany środek dotyczy,
3.wybór niewłaściwej procedury dla podjęcia danego środka.
-formą aktu np. niewłaściwe uzasadnienie lub brak uzasadnienia dla podjęcia danego środka
-ogłoszeniem aktu prawnego: środek nie został ogłoszony w sposób dla niego przewidziany przez prawo wspólnotowe.